قهوه چیزی بیش از یک نوشیدنی است. دانه‌های قهوه برای اینکه به دست شما برسند، سفری بلند را طی می‌کنند که از مزارع حاصل‌خیز کشت آن‌ها شروع می‌شود، به فرآوری می‌رسد، در برشته‌کاری به اوج خودش می‌رسد و در نهایت با ایجاد یک طعم و عطر دل‌پذیر در فنجان قهوه شما به پایان می‌رسد. در طول تاریخ، با توجه به پیشرفت‌های بشر، انواع جغرافیاها و فرهنگ‌های متفاوت، سبک‌های متعدد قهوه‌نوشی به وجود آمده است که بسیاری از آن‌ها تا همین لحظه نیز وجود دارند.
در این مقاله قصد داریم، ابتدا در مورد تاریخ طولانی قهوه و مسیر آن صحبت کنیم؛ سپس به مقایسه سبک‌های مختلف قهوه‌نوشی بپردازیم و تحولات بزرگ در قهوه‌نوشی را مورد بررسی قرار دهیم.
بررسی نقش قهوه در تاریخ؛ از کشف اولین دانه‌های قهوه در اتیوپی تا ورود آن به اروپا و انقلاب صنعتی
براساس افسانه‌ها، برای اولین‌بار قهوه در قرن 9 میلادی توسط یک دام‌دار به نام کالدی کشف شد. بعد از اینکه بزهای کالدی، گیلاس‌های یک درخت خاص را خوردند، شب نمی‌خوابیدند و بسیار پرانرژی بودند. پس از آن کالدی، این موضوع را با راهب صومعه در میان گذاشت و این راهب، با استفاده از آن گیلاس‌ها، نوشیدنی درست کرد. این نوشیدنی در واقع اولین قهوه تاریخ به حساب می‌آید.
تولید تجاری اولین قهوه در یمن
اما تولید تجاری قهوه به صورت رسمی در شبه جزیره عربستان و یمن و در قرن پانزدهم آغاز شد و از آن‌جا به دیگر نقاط دنیا ارسال گردید؛ به همین دلیل اولین خاستگاه قهوه را باید یمن دانست. افراد زیادی در خاورمیانه و شمال آفریقا سالیانه به مکه برای حج می‌رفتند و در آن‌جا قهوه می‌نوشیدند. همین موضوع باعث شد تا این نوشیدنی به نقاط دیگر خاورمیانه هم برود. در ابتدای قرن شانزدهم این نوشیدنی در ایران، مصر، سوریه و ترکیه نیز درست می‌شد و بسیار محبوب بود.
به واسطه حضور نوشیدنی قهوه، قهوه‌خانه‌های بزرگی در خاورمیانه شکل گرفت که مردم در آن‌ها جمع می‌شدند تا قهوه بنوشند، با یکدیگر صحبت کنند، اجراها و نمایش‌های متفاوت ببینند و اطلاعات حیاتی مختلف را با یکدیگر رد و بدل کنند.
ورود قهوه به اروپا
در قرن هفدهم، قهوه وارد اروپا شد و به این قاره راه پیدا کرد. البته در ابتدا مردم آن را نپذیرفتند و حتی به آن « اختراع تلخ شیطان» نیز می‌گفتند. روحانیون مسیحی به مقابله با قهوه پرداختند و همین موضوع ایجاد جنجال کرد. پاپ کلمنت هشتم برای پایان دادن به این جنجال، خود قهوه را نوشید. طعم و عطر قهوه به قدری برای او دل‌پذیر بود که آن را همان‌جا تایید کرد.
مانند خاورمیانه، در اروپا نیز پس از ورود قهوه، قهوه‌خانه‌هایی بزرگی در کشورهای مختلف مانند فرانسه، انگلیس، اتریش، هلند، ایتالیا و بسیاری کشورهای دیگر شکل گرفت که محل تجمع مردم برای بحث‌کردن و انتقال اطلاعات بود.
مقایسه سبک‌های مصرف قهوه در گذشته و اکنون؛ از قهوه‌های سنتی تا موج سوم قهوه
موج اول قهوه
در اولین موج قهوه یعنی بین سال‌های 1900 تا 1950 میلادی در این موج، مردم صرفا به بودن قهوه اهمیت می‌دادند و به خاستگاه، عطر و طعم آن چندان کاری نداشتند. در این سال‌ها بود که قهوه به کالای اساسی مردم تبدیل شد، مصرف آن رشد چشم‌گیری داشت و قهوه‌های خانه‌های سنتی زیادی برای سرو قهوه شکل گرفت.
موج دوم قهوه
در سال 1970 موج دوم قهوه شکل گرفت. در این سال‌ها مردم می‌خواستند، خاستگاه قهوه‌های خودشان را بشناسند و کیفیت بهتری از قهوه را تجربه کنند. ظهور این موج باعث شد تا قیمت قهوه‌ها بالاتر برود و کافی‌شاپ‌ها در این موج شروع به آماده‌کردن انواع مختلف نوشیدنی‌های قهوه مانند کاپوچینو کردند تا برای همه مردم نوشیدن قهوه جذاب باشد.
موج سوم قهوه
اصطلاح موج سوم قهوه برای اولین بار در سال 2002 توسط Trish Rothgeb مطرح شد. در این موج، ما با عاشقان قهوه سروکار داریم. مردم در این موج بیشتر به نوع قهوه، نحوه فرآوری آن و دم‌آوری این نوشیدنی اهمیت میدهند. نقطه عطف این موج، ظهور قهوه تخصصی بود.
بررسی تحولات بزرگ در فرهنگ قهوه‌نوشی؛ از قهوه فوری تا قهوه تخصصی
در دنیای قهوه تحولات بسیاری رخ داده است که یکی از آن‌ها فاصله‌گرفتن مردم از قهوه فوری به سمت قهوه تخصصی است که در ادامه به آن می‌پردازیم.
ظهور قهوه فوری
قهوه فوری در ابتدا برای سربازان جنگ آماده شد. در سال 1771 امتیاز ساخت قهوه فوری به جان درینگ اعطا شد و در سال 1853 این نوع قهوه به آمریکا هم رسید. در آن سال‌ها، قهوه فوری با نام کیک قهوه در آمریکا شناخته می‌شد و در جریان جنگ داخلی آمریکا بسیار استفاده گشت. در سال 1956 قهوه فوری بهبود بسیاری پیدا کرد و برای اولین بار محصول قهوه فوری خشک‌شده نسکافه به بازار عرضه شد. در سال 1970 استفاده از قهوه فوری بسیار زیاد بود و تقریبا بیش از یک سوم، قهوه مصرفی مردم آمریکا، از نوع فوری بود؛ اما بعدها با ظهور کافی شاپ‌ها، مصرف قهوه فوری به طور چشم‌گیری کاهش پیدا کرد.
تغییر سبک قهوه‌نوشی به سمت قهوه تخصصی
با پایان‌یافتن موج دوم، مردم بیشتر تمایل نسبت به استفاده از قهوه باکیفیت پیدا کردند و همین موضوع باعث ظهور قهوه تخصصی شد. تخصصی‌بودن قهوه را براساس Q-grade آن تعیین می‌کنند. این نمره، در واقع یک شاخص استاندارد برای شناسایی تجاری یا تخصصی‌بودن قهوه است. اگر Q-grade زیر 80 درصد باشد به آن تجاری گفته می‌شود؛ ولی اگر بالای 80 درصد باشد، ما آن قهوه را تخصصی می‌نامیم.
بررسی نحوه ی مصرف قهوه در نقاط مختلف جهان؛ از اروپا تا خاورمیانه، از آسیا تا آمریکای لاتین
مصرف قهوه در آمریکا
در آمریکا، مردم به صورت روزانه قهوه مصرف می‌کنند و برای این موضوع بیشتر به کافی‌شاپ سرراهی می‌روند و قهوه خودشان را در مسیر خودشان تا محل کار یا دانشگاه می‌نوشند. مصرف انواع قهوه فیلترشده و کلدبرود در آمریکا، بسیار طرفدار دارد و مردم بیشتر این نوع قهوه‌ها را می‌نوشند.
مصرف قهوه در اروپا
در اروپا قهوه اسپرسو و غلیظ غالب است. کشورهایی مانند ایتالیا و فرانسه کافی‌شاپ‌های زیادی وجود دارد که افراد برای تهیه اسپرسو به آن‌ها مراجعه می‌کنند و همزمان با خوردن قهوه به صحبت در مورد فرهنگ و هنر و موارد مربوط به آن می‌پردازند.
مصرف قهوه در آمریکای لاتین
مردم آمریکای لاتین، بیشتر قهوه اسپرسو و قهوه‌های ساده با طعم قوی را دوست دارند و تعداد افراد قهوه‌نوش کشورهای این منطقه در حال افزایش روز‌افزون است.
مصرف قهوه در آسیا
مصرف کنندگان آسیایی، قهوه را به عنوان یک تقویت کننده انرژی طبیعی و راهی برای افزایش بهرهوری پذیرفته اند. بسیاری از مصرف کنندگان آسیایی مانند چایی، قهوه را نیز به عنوان نوشیدنی برای پاک‌سازی پوست پس از خوردن غذاهای غنی و چرب می‌بینند.
مصرف قهوه در خاورمیانه
در خاورمیانه، قهوه بخشی جدایی‌ناپذیر کشورها است. در این منطقه، قهوه نماد مهمان نوازی، پیچیدگی و سخاوت است. قراردادها، ازدواج ها و دشمنی ها با یک فنجان قهوه حل می شود. در برخی مناطق، درخواست از کسی برای گرفتن یک فنجان قهوه کدی برای بحث در مورد علایق متقابل یا یک توافق تجاری است. خانواده‌های سنتی ابتدا قهوه را برای سرپرست خانواده سرو می‌کنند؛ به این ترتیب سرپرست خانواده می‌تواند مطمئن شود که فقط بهترین قهوه برای مهمانانش سرو می‌گردد.
قهوه؛ نوشیدنی با قدمت طولانی
نوشیدن قهوه قدمتی طولانی دارد و سال‌های زیادی است که بین مردم دنیا رایج است. در این مقاله سعی کردیم تا با بررسی تاریخ پیدایش قهوه و گسترش آن، موج‌های مختلف قهوه، تحولات بزرگ در سبک قهوه‌نوشی و عادت‌های قهوه‌نوشی مردم در نقاط مختلف، به شما کمک کنیم تا درک بهتری از این نوشیدنی به دست بیاورید و قدر آن را بیشتر بدانید. برای مطالعه بیشتر در مورد انواع روش‌های دم‌آوری، انواع قهوه و تجهیزات موردنیاز آن، به وبلاگ برشته‌کاری قهوه میترا سر بزنید.
