تولید قهوه، یکی از پیچیده‌ترین و پرمخاطره‌ترین فرآیندهای کشاورزی در جهان است. هر فنجان قهوه‌ای که هر روز صبح نوش جان می‌کنیم، حاصل فرآیندی طولانی و دقیق از کاشت، برداشت، و فرآوری دانه‌های قهوه است. هر مرحله در این مسیر، تاثیر قابل توجهی بر طعم، عطر و کیفیت نهایی قهوه دارد. در این مقاله، قصد داریم مراحل تولید قهوه را از ابتدا تا انتها به صورت جامع بررسی کنیم تا درک بهتری از این فرآیند به دست آورید.
انتخاب بذر و کاشت قهوه
انتخاب بذر مناسب نقش حیاتی در شروع فرآیند تولید قهوه دارد. گونه‌های مختلف قهوه مانند عربیکا و روبوستا هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند که برای کاشت در شرایط خاص اقلیمی مناسب هستند. کاشت بذرهای قهوه در محیط های گلخانه ای آغاز می‌شود و پس از جوانه‌زنی به زمین‌های اصلی منتقل می‌شوند و این سرآغاز شروع و آشنایی با مراحل تولید قهوه در این مقاله خواهد بود.
رشد و نگهداری از گیاهان قهوه
پس از کاشت، مراقبت از نهال‌ها شامل آبیاری، کنترل آفات، و هرس منظم است. در این مرحله، نهال‌های قهوه به مرور به بلوغ می‌رسند و آماده تولید میوه می‌شوند. رشد سالم گیاهان نقش مهمی در تضمین برداشت محصول با کیفیت دارد.
گل‌دهی و تشکیل گیلاس قهوه (Coffee Cherry)
پس از رشد اولیه، گیاهان قهوه گل‌های سفید کوچک می‌دهند که نشان از آغاز تشکیل میوه‌ها دارند. این میوه‌ها به نام گیلاس قهوه شناخته می‌شوند که داخل آن‌ها دانه‌های قهوه قرار دارد. زمان گل‌دهی و رسیدن میوه‌ها به شرایط محیطی بستگی دارد.
برداشت قهوه
زمان مناسب برداشت قهوه تاثیر زیادی بر کیفیت نهایی محصول دارد. برداشت می‌تواند به صورت دستی یا مکانیزه انجام شود. برداشت دستی در مزارع کوچک معمولاً کیفیت بالاتری دارد، زیرا تنها میوه‌های رسیده جمع‌آوری می‌شوند.
فرآوری قهوه: شسته، طبیعی و عسلی
پس از برداشت، دانه‌های قهوه باید از میوه جدا شوند. این فرآوری می‌تواند به سه روش اصلی انجام شود:
- فرآوری طبیعی (خشک): در این روش، میوه‌های قهوه به همراه دانه‌ها خشک می‌شوند.
- فرآوری شسته (خیس): پالپ میوه از دانه‌ها جدا شده و دانه‌ها شسته می‌شوند.
- فرآوری عسلی: بخشی از پالپ روی دانه باقی می‌ماند و دانه‌ها خشک می‌شوند.
خشک کردن دانه‌های قهوه
پس از فرآوری اولیه، دانه‌های قهوه باید خشک شوند تا رطوبت آن‌ها کاهش یابد. این مرحله می‌تواند به صورت سنتی در زیر نور خورشید یا با استفاده از دستگاه‌های خشک‌کن انجام شود.
پوست‌گیری (Hulling) و تمیز کردن دانه‌ها
در این مرحله از تولید قهوه، پوسته‌های بیرونی دانه‌های قهوه که به نام “پارچمنت (Parchment) ” شناخته می‌شوند، جدا شده و دانه‌های سبز قهوه به دست می‌آیند. تمیزکاری نهایی نیز در این مرحله انجام می‌شود.
دسته‌بندی و درجه‌بندی دانه‌ها
دانه‌های قهوه پس از فرآوری بر اساس اندازه، وزن و کیفیت درجه‌بندی می‌شوند. این دسته‌بندی به مشتریان و مصرف‌کنندگان کمک می‌کند تا محصول با کیفیت و مورد انتظار خود را تهیه کنند.
شرایط نگهداری و انبار دانه سبز
دانه‌های قهوه سبز پس از درجه‌بندی برای صادرات یا استفاده داخلی آماده می‌شوند. ذخیره‌سازی در شرایط مناسب اهمیت زیادی دارد، چرا که دانه‌ها باید در محیط‌های خشک و خنک نگهداری شوند تا از تخریب کیفیت آن‌ها جلوگیری شود.
برشته کاری قهوه (Roasting)
برشته کاری، یکی از حیاتی ترین مراحل تولید قهوه است.دانه های سبز، در این مرحله تحت حرارت قرارگرفته و با از دست دادن رطوبت و تغییر رنگ به زرد، قهوه ای روشن و قهوه ای تیره تبدیل می‌شوند. میزان دمای اولیه و مدت زمان برشته کاری، از جمله عواملی هستند که می‌توانند بر طعم نهایی قهوه تاثیرگذار باشند.
هر فنجان قهوه‌ای که می‌نوشیم، حاصل تلاش‌ها و فرآیندهای متعددی است که از مزرعه تا فنجان طی می‌شود. از انتخاب بذر مناسب و مراقبت‌های مداوم تا برداشت، فرآوری و برشته کاری، هر مرحله اهمیت خاص خود را دارد. با درک این مراحل، می‌توانیم با آگاهی از مراحل تولید قهوه، بیش از پیش از قهوه‌ای که مصرف می‌کنیم لذت ببریم.
